Dumbier widziany z Pradziada w wyniku inwersji

Zdjęcie przedstawia: obraz Dumbiera w Tatrach Niżnych podniesiony przez inwersję ponad małą Fatrę
Zdjęcie wykonane z: Pradziada (1491 m npm, Hruby Jesenik, Rep. Czeska)
Odległość: 216 km
Zdjęcie wykonano dnia: (1,2,3,4)2010.10.10, (5,6)2011.11.13, (7)2012.02.12
Autor: (1,2) Northwood, (3,4,5,6) Robert J, (7) Bulizzor
Opis: Krzysiek_S

O świcie 10.X.2010, w warunkach inwersyjnych, ze szczytu Pradziada zostały zrobione zdjęcia Tatr i Małej Fatry. Po przeszło pół roku koledzy Merti i ORJ znaleźli na tych ostatnich wierzchołek Dumbieru. Sytuacja stała się interesująca nawet przy pominięciu aspektu estetycznego, gdyż według symulacji, wykonanych dostępnymi w Internecie narzędziami (HeyWhatsThat, program Ulricha Deuschle, kashmir3d) szczyt ten nie powinien być widoczny. Wymienione programy odtwarzają rozchodzenie światła w atmosferze w warunkach typowych, tzn. dla temperatury spadającej o około 0.65 stopnia Celsjusza przy wzroście wysokości o 100 m. W warstwie inwersyjnej ugięcie światła jest silniejsze, z powodu większego pionowego gradientu współczynnika załamania światła.

Poniższy wykres ilustruje zmiany temperatury z wysokością, zarejestrowane o godzinie 1:00 czasu lokalnego (0:00 GMT) w stacjach sondowania atmosfery w Prostejovie i Popradzie, dostępne na stronie WWW Uniwersytetu Wyoming.

Obliczenia z danymi ze znajdującego się względnie blisko Dumbieru Popradu nie pokazały szczytu ponad linią grzbietu Malej Fatry, natomiast przy wykorzystaniu pomiarów z Prostejova był on widoczny wyżej, niż na zdjęciach. W Popradzie na wysokościach poniżej 2500 m zarejestrowano temperaturę o około 2.5 stopnia niższą, niż w Prostejovie, zaś warstwa inwersyjna utworzyła się około 300 m wyżej. Poza tym przebiegi funkcji temperatury od wysokości są jakościowo dość podobne (nad Popradem na wysokości około 2400 m utworzyła się druga warstwa inwersyjna, lecz nie miała ona wpływu na możliwość dotrzeżenia Dumbieru). Pierwsza próba dopasowania danych do zaobserwowanego obrazu polegała na przesunięciu wyników z Prostejova o stałą różnicę wysokości przy jednoczesnym obniżeniu temperatury, tak by uzyskana funkcja miała powyżej 2500 m taki sam przebieg, jak pokazują rzeczywiste punkty pomiarowe. Na wykresie oznacza to przesunięcie linii “prostejovskiej” w prawo i w dół. Zaobserwowany przy tym został ciekawy efekt – przy przesunięciach sięgających 150 m szczyt Dumbieru wciąż pokazywał się zbyt wysoko nad grzbietem między Stohem a Stenami, zaś po dodaniu kolejnych 5 m jego obraz obniżał się poniżej obrazu tego grzbietu. Z powodu tych trudności wprowadzono inną modyfikację – w danych z Prostejova zmniejszono wzrost temperatury w warstwie inwersyjnej, co ilustruje krzywa opisana słowem “obliczenia”. Uzyskano w ten sposób efektywny model zależności temperatury od wysokości, poprawnie oddający wzajemne położenie szczytów na zdjęciu:

Należy podkreślić, że przyjęty model prawdopodobnie nie odtwarza wiernie warunków panujących na terenie, nad którym miała miejsce obserwacja. Ponadto nie należy oczekiwać, że pionowy rozkład temperatury był jednakowy na dystansie przeszło 200 km. Niestety, dane potrzebne do weryfikacji modelu nie są dostępne.

Kolejny wykres ilustruje zmiany wysokości, na których rozchodziłoby się światło między Pradziadem a Lysą horą, Stohem i Dumbierem w warunkach przyjętego modelu zależności temperatury od wysokości, względem warunków typowych.

 

W przypadku Dumbieru różnica jest największa i ilustruje to nałożona na zdjęcie kolejna symulacja, na której dodatkowo zaznaczono miejsca, w których byłyby widoczne (lub niewidoczne 😉 poszczególne szczyty w warunkach braku inwersji:

Tak więc obliczenia rozchodzenia światła w atmosferze potwierdziły zarówno możliwość obserwacji Dumbieru z Pradziada w warunkach inwersyjnych, jak i jej niemożliwość w warunkach typowych.

Autor: Krzysiek_S

Podobne wpisy: